Οι Ειδικές Μαθησιακές Διαταραχές (ΕΜΔ), είναι οι διαταραχές οι οποίες εκδηλώνονται με σημαντικές ελλείψεις στην εκμάθηση των σχολικών δεξιοτήτων με την παράλληλη αποτυχία ανάπτυξης κάποιας ικανότητας στην κατάλληλη ηλικία. Παρόλο που παρουσιάζονται σε πολύ νεαρή ηλικία, συνήθως δεν αναγνωρίζονται μέχρι το παιδί να φτάσει στη σχολική ηλικία. Επομένως, απαραίτητο κριτήριο προσδιορισμού τους είναι το παιδί να έχει ξεκινήσει τη φοίτησή του στην Α΄ Δημοτικού, να έχει φυσιολογικό δείκτη νοημοσύνης και να μην πάσχει από ψυχικές διαταραχές.
Οι Ειδικές Μαθησιακές Διαταραχές, είναι εγγενείς στο άτομο και οφείλονται σε ανωμαλίες που προέρχονται από κάποιο είδος δυσλειτουργίας του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Μολονότι οφείλονται σε κληρονομικά αίτια σε ποσοστό 30 – 60%, παράγοντες όπως οι ευκαιρίες για μάθηση και η ποιότητα διδασκαλίας είναι σημαντικοί στην εμφάνιση και εξέλιξη αυτών των διαταραχών. Αναφορικά με τη συχνότητά τους, θα μπορούσαμε να πούμε ότι στη Δύση εμφανίζονται σε ποσοστό 5% περίπου και πιο συγκεκριμένα στην Ελλάδα, σε ποσοστό 30% περίπου.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση υπάρχουν τρεις τύποι μαθησιακών Διαταραχών:
1. Η Διαταραχή της Ανάγνωσης ή Δυσλεξία
2. Η Διαταραχή των Μαθηματικών ή Δυσαριθμησία
3. Η Διαταραχή της Γραπτής Έκφρασης
Παρόλο που ο όρος «Δυσλεξία» χρησιμοποιείται ευρύτατα σαν ένας γενικός όρος προκειμένου να περιγράψει διάφορα προβλήματα στη μάθηση, τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια τάση αντικατάστασής του με το γενικότερο όρο «Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή».
Συχνά, παράλληλα με τις ΕΜΔ εμφανίζονται και κάποια άλλα προβλήματα. Τα πιο συνηθισμένα από αυτά είναι:
- η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας (απροσεξία, υπερκινητικότητα, παρορμητικότητα)
- οι Συναισθηματικές Διαταραχές (χαμηλή αυτοεκτίμηση, υψηλά ποσοστά άγχους και κατάθλιψης, σχολική φοβία)
- η Παραπτωματική Συμπεριφορά (αντικοινωνικότητα, επιθετικότητα)
Συμπερασματικά, οι ΕΜΔ μπορούν να εμφανιστούν με πολλές μορφές και πρέπει να γίνονται αποδεκτές ως μια ειδική κατάσταση τόσο από το σχολείο όσο και από την οικογένεια. Αν και τις περισσότερες φορές η πρόοδος είναι αργή, η έγκαιρη παρέμβαση με εξατομικευμένα προγράμματα συντελεί στη βελτίωση των δεξιοτήτων του παιδιού, στην τόνωση της αυτοεκτίμησής του και στην εξάλειψη τυχόν προβλημάτων συμπεριφοράς.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ή ΔΥΣΛΕΞΙΑ
Βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα της Δυσλεξίας είναι η μεγάλη δυσκολία στη μεγαλόφωνη ανάγνωση και στην κατανόηση κειμένου.
Συνήθεις δυσκολίες των παιδιών με Δυσλεξία κατά την προσχολική ηλικία ή με την έναρξη του δημοτικού σχολείου είναι:
¬ Δυσκολία στην εκφώνηση του αλφαβήτου
¬ Δυσκολία στην ανάγνωση ή / και διάκριση των γραμμάτων
¬ Δυσκολία στην ανάλυση των φθόγγων
¬ Δυσκολία στη συγκέντρωση της προσοχής
Συνήθεις δυσκολίες των παιδιών με Δυσλεξία κατά την σχολική ηλικία είναι:
1.Προβλήματα στη μεγαλόφωνη ανάγνωση
¬ Παραλείψεις, αντικαταστάσεις, αντιμεταθέσεις, προσθήκες φθόγγων ή συλλαβών
¬ Αργή αναγνωστική ταχύτητα και ρυθμός
¬ Κομπιάσματα, λανθασμένη κατάληξη λέξης, παρατονισμοί, ανάγνωση δίχως τήρηση των σημείων στίξης
2.Προβλήματα στην κατανόηση του κειμένου
¬ Αδυναμία ανάκλησης πληροφοριών που εμπεριέχονται στο κείμενο
¬ Αδυναμία εξαγωγής συμπερασμάτων
¬ Χρήση γενικών γνώσεων ως πηγή πληροφοριών και όχι ειδικών γνώσεων μέσω της εκάστοτε ιστορίας
Συνήθεις δυσκολίες των παιδιών με Δυσλεξία κατά την εφηβεία είναι:
Λάθη στην ανάγνωση (κυρίως άγνωστων λέξεων)
Δυσκολία στην κατανόηση σύνθετων κειμένων
Αποφυγή μελέτης εξωσχολικών βιβλίων