Οι Ειδικές Μαθησιακές Διαταραχές (ΕΜΔ), είναι οι διαταραχές οι οποίες εκδηλώνονται με σημαντικές ελλείψεις στην εκμάθηση των σχολικών δεξιοτήτων με την παράλληλη αποτυχία ανάπτυξης κάποιας ικανότητας στην κατάλληλη ηλικία. Παρόλο που παρουσιάζονται σε πολύ νεαρή ηλικία, συνήθως δεν αναγνωρίζονται μέχρι το παιδί να φτάσει στη σχολική ηλικία. Επομένως, απαραίτητο κριτήριο προσδιορισμού τους είναι το παιδί να έχει ξεκινήσει τη φοίτησή του στην Α΄ Δημοτικού, να έχει φυσιολογικό δείκτη νοημοσύνης και να μην πάσχει από ψυχικές διαταραχές.

Οι Ειδικές Μαθησιακές Διαταραχές, είναι εγγενείς στο άτομο και οφείλονται σε ανωμαλίες που προέρχονται από κάποιο είδος δυσλειτουργίας του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Μολονότι οφείλονται σε κληρονομικά αίτια σε ποσοστό 30 – 60%, παράγοντες όπως οι ευκαιρίες για μάθηση και η ποιότητα διδασκαλίας είναι σημαντικοί στην εμφάνιση και εξέλιξη αυτών των διαταραχών. Αναφορικά με τη συχνότητά τους, θα μπορούσαμε να πούμε ότι στη Δύση εμφανίζονται σε ποσοστό 5% περίπου και πιο συγκεκριμένα στην Ελλάδα, σε ποσοστό 30% περίπου.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση υπάρχουν τρεις τύποι μαθησιακών Διαταραχών:
1. Η Διαταραχή της Ανάγνωσης ή Δυσλεξία
2. Η Διαταραχή των Μαθηματικών ή Δυσαριθμησία
3. Η Διαταραχή της Γραπτής Έκφρασης


Παρόλο που ο όρος «Δυσλεξία» χρησιμοποιείται ευρύτατα σαν ένας γενικός όρος προκειμένου να περιγράψει διάφορα προβλήματα στη μάθηση, τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια τάση αντικατάστασής του με το γενικότερο όρο «Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή».

Συχνά, παράλληλα με τις ΕΜΔ εμφανίζονται και κάποια άλλα προβλήματα. Τα πιο συνηθισμένα από αυτά είναι:

- η
Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας (απροσεξία, υπερκινητικότητα, παρορμητικότητα)
- οι
Συναισθηματικές Διαταραχές (χαμηλή αυτοεκτίμηση, υψηλά ποσοστά άγχους και κατάθλιψης, σχολική φοβία)
- η
Παραπτωματική Συμπεριφορά (αντικοινωνικότητα, επιθετικότητα)

Συμπερασματικά, οι ΕΜΔ μπορούν να εμφανιστούν με πολλές μορφές και πρέπει να γίνονται αποδεκτές ως μια ειδική κατάσταση τόσο από το σχολείο όσο και από την οικογένεια. Αν και τις περισσότερες φορές η πρόοδος είναι αργή, η
έγκαιρη παρέμβαση με εξατομικευμένα προγράμματα συντελεί στη βελτίωση των δεξιοτήτων του παιδιού, στην τόνωση της αυτοεκτίμησής του και στην εξάλειψη τυχόν προβλημάτων συμπεριφοράς.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ή ΔΥΣΛΕΞΙΑ

Βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα της
Δυσλεξίας είναι η μεγάλη δυσκολία στη μεγαλόφωνη ανάγνωση και στην κατανόηση κειμένου.

Συνήθεις δυσκολίες των παιδιών με Δυσλεξία κατά την
προσχολική ηλικία ή με την έναρξη του δημοτικού σχολείου είναι:

¬ Δυσκολία στην εκφώνηση του αλφαβήτου
¬ Δυσκολία στην ανάγνωση ή / και διάκριση των γραμμάτων
¬ Δυσκολία στην ανάλυση των φθόγγων
¬ Δυσκολία στη συγκέντρωση της προσοχής

Συνήθεις δυσκολίες των παιδιών με Δυσλεξία κατά την
σχολική ηλικία είναι:

1.Προβλήματα στη μεγαλόφωνη ανάγνωση

¬ Παραλείψεις, αντικαταστάσεις, αντιμεταθέσεις, προσθήκες φθόγγων ή συλλαβών
¬ Αργή αναγνωστική ταχύτητα και ρυθμός
¬ Κομπιάσματα, λανθασμένη κατάληξη λέξης, παρατονισμοί, ανάγνωση δίχως τήρηση των σημείων στίξης

2.Προβλήματα στην κατανόηση του κειμένου

¬ Αδυναμία ανάκλησης πληροφοριών που εμπεριέχονται στο κείμενο
¬ Αδυναμία εξαγωγής συμπερασμάτων
¬ Χρήση γενικών γνώσεων ως πηγή πληροφοριών και όχι ειδικών γνώσεων μέσω της εκάστοτε ιστορίας

Συνήθεις δυσκολίες των παιδιών με Δυσλεξία κατά την
εφηβεία είναι:

  • Λάθη στην ανάγνωση (κυρίως άγνωστων λέξεων)

  • Δυσκολία στην κατανόηση σύνθετων κειμένων

  • Αποφυγή μελέτης εξωσχολικών βιβλίων



ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ή ΔΥΣΑΡΙΘΜΗΣΙΑ

Βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα της
Δυσαριθμησίας είναι ότι η μαθηματική ικανότητα του παιδιού βρίσκεται πολύ πιο κάτω από την αναμενόμενη για την ηλικία του.

Οι κυριότερες δυσκολίες που μπορεί να εμφανιστούν κατά την σχολική ηλικία είναι:

¬ Αδυναμία αναγνώρισης μαθηματικών συμβόλων
¬ Έλλειψη κατανόησης μαθηματικών εννοιών
¬ Δυσκολία ορθής στοίχισης αριθμών
¬ Αδυναμία αποστήθισης του πολλαπλασιασμού
¬ Αδυναμία επίλυσης προβλημάτων


ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ

Η
Διαταραχή Γραπτής Έκφρασης χαρακτηρίζεται από δεξιότητες γραφής χαμηλότερες από το αναμενόμενο για την ηλικία, το νοητικό επίπεδο και την εκπαίδευση του συγκεκριμένου παιδιού.

Οι κυριότερες δυσκολίες στα γραπτά κείμενα είναι:

¬ Πολλά ορθογραφικά και συντακτικά λάθη
¬ Άσχημος γραφικός χαρακτήρας
¬ Παραλείψεις, προσθήκες, αντιμεταθέσεις αντικαταστάσεις γραμμάτων ή λέξεων
¬ Μη σωστή εναλλαγή πεζών – κεφαλαίων
¬ Λάθη στον τονισμό
¬ Απουσία σωστών διαστημάτων μεταξύ των λέξεων
¬ Κακή οργάνωση και δομή του λόγου
¬ Φτωχό λεξιλόγιο

ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ;

Τα παιδιά με Ειδικές Μαθησιακές Διαταραχές δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως
πεισματάρικα ή τεμπέλικα. Η ΕΜΔ θα πρέπει να αναγνωρίζεται και να γίνεται αποδεκτή ως ειδική κατάσταση τόσο από το σχολείο όσο και από την οικογένεια.

Ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται η
έγκαιρη διάγνωση των ΕΜΔ έτσι ώστε το παιδί να έχει το χρόνο να δουλέψει πιο αποτελεσματικά πάνω σε ότι το δυσκολεύει. Τα συμπτώματα δεν εξαλείφονται απόλυτα, αλλά με την παρακολούθηση εξειδικευμένων και εξατομικευμένων προγραμμάτων παρέμβασης, γίνονται ηπιότερα, βελτιώνονται οι δεξιότητες και αποφεύγονται οι ανεπιθύμητες συνέπειες, όπως για π.χ. η χαμηλή αυτοεκτίμηση και τα προβλήματα συμπεριφοράς.

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες χρειάζονται
περισσότερο χρόνο και προσπάθεια προκειμένου να πετύχουν μια ικανοποιητική επίδοση. Ωστόσο, όταν υπάρχει κατανόηση και στήριξη τόσο από το σχολείο όσο και από την οικογένεια, καθώς και έγκαιρη ένταξή τους σε ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης, τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα θετικά και ενθαρρυντικά.