Ανάμεσα στα διάφορα γεγονότα και τις συνέπειές τους – συναισθηματικές, γνωστικές και συμπεριφορικές – παρεμβάλλονται οι πεποιθήσεις του ατόμου, βάσει των οποίων διαμορφώνονται οι αντιδράσεις του. Οι πεποιθήσεις, με τη σειρά τους, διαμορφώνονται μέσω των αυτόματων σκέψεων που κάνει το άτομο όταν έρχεται αντιμέτωπο με μια κατάσταση.

Πολλές φορές, όμως, οι αυτόματες σκέψεις επηρεάζουν έντονα την συναισθηματική κατάσταση του ατόμου και παραποιούν σε μεγάλο βαθμό την πραγματικότητα. Η ψυχοθεραπευτική παρέμβαση μπορεί να δώσει στο άτομο για πρώτη φορά την ευκαιρία να εκφράσει τις σκέψεις αυτές και να ελέγξει το περιεχόμενό τους.

Δεδομένου ότι το βασικό ψυχολογικό πρόβλημα και η θεραπεία σχετίζονται με τις σκέψεις του ατόμου (γνωσίες), ονομάζουμε αυτό το είδος ψυχολογικής βοήθειας «γνωσιακή ψυχοθεραπεία»