Η κατάθλιψη αποτελεί μια πολυπαραγοντική νόσο. Οι παράγοντες, λοιπόν, που οδηγούν στην ανάπτυξή της είναι βιολογικοί και κοινωνικοί. Πιο συγκεκριμένα, το άτομο κινδυνεύει περισσότερο να εμφανίσει τη νόσο εάν:
• Είχε κατάθλιψη ένας γονέας. Η κληρονομικότητα κάνει ευάλωτους ορισμένους ανθρώπους.
• Δεν έχει οικογένεια. Όσοι δεν έχουν την υποστήριξη της οικογένειας εμφανίζουν συχνότερα τη νόσο, ενώ κινδυνεύουν τα παιδιά που έχουν στερηθεί τους γονείς τους πριν από την ηλικία των 10-12 χρόνων.
• Είναι γυναίκα. Οι γυναίκες έχουν τουλάχιστον διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη. Οι λόγοι είναι τόσο ορμονικοί όσο και κοινωνικοί καθώς η σύγχρονη γυναίκα έχει περισσότερες ευθύνες και πολλαπλούς ρόλους συγκριτικά με το παρελθόν.
• Έχει χάσει τη δουλειά του ή ανήκει στα χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα.
• Έχει συγκεκριμένα στοιχεία προσωπικότητας. Αν και ακόμα υπό διερεύνηση, φαίνεται ότι τα κυκλοθυμικά άτομα (που εναλλάσσουν συναισθήματα χωρίς να μπορούν να τα ελέγξουν), οι κλειστοί χαρακτήρες (που δεν τους αρέσει η ζωή έξω από το σπίτι) και όσοι έχουν συναισθηματική αστάθεια είναι επιρρεπείς στην κατάθλιψη.
Σε γενικές γραμμές, το άτομο που θα εκδηλώσει κατάθλιψη φαίνεται ότι τείνει να εστιάζει στις αρνητικές πλευρές της ζωής, ενώ αντίθετα προσπερνά, ως αυτονόητα, τα θετικά γεγονότα που βιώνει. Επιπρόσθετα, συνήθως υπεργενικεύει τις αρνητικές συνέπειες ενός γεγονότος, ενώ βλέπει τα πράγματα μέσα από ένα δίπολο του τύπου ή όλα καλά ή όλα κακά! Εν συνεχεία, η κατάθλιψη διατηρείται γιατί ο καταθλιπτικός θλίβεται από την κατάστασή του την οποία διερμηνεύει ως άκρως αποστροφική και ανεξέλεγκτη. Έτσι, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος όπου οι αρνητικές σκέψεις του ατόμου επιδεινώνουν την καταθλιπτική του διάθεση και αυτή με τη σειρά της επηρεάζει την συμπεριφορά του ενισχύοντας τις τάσεις απόσυρσης. Η κατάσταση αυτή φέρνει πάλι στο προσκήνιο σκέψεις αναξιότητας, που ενισχύουν περισσότερο την αρνητική διάθεση και ούτω καθεξής.
Εάν παρατηρήσετε ότι το καταθλιπτικό συναίσθημα σας κυριεύει, δραστηριοποιηθείτε! Ακολουθούν μερικές χρήσιμες συμβουλές:
• Χωρίστε τις δραστηριότητές σας σε μικρότερα επιμέρους κομμάτια. Όταν ένα έργο φαίνεται «βουνό», τότε η αναβολή είναι η συνηθέστερη κατάληξη. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να εφαρμόζονται καθημερινά ακόμα και εάν δεν υπάρχει και πολλή όρεξη. Σιγά σιγά και με την επανάληψη η διάθεσή σας θα βελτιωθεί. Ξεκινήστε από δραστηριότητες που σας ευχαριστούν περισσότερο όπως μια κοντινή βόλτα, το διάβασμα ενός βιβλίου, η έξοδος με καλούς φίλους, η γυμναστική.
• Ασχοληθείτε με δραστηριότητες μέσα από τις οποίες αντλείτε ικανοποίηση. Συχνά, η κατάθλιψη κάνει το άτομο να πιστεύει ότι απλά υπάρχει δίχως να μπορεί να προσφέρει ουσιαστικά. Δοκιμάστε να μάθετε μια ξένη γλώσσα, να ξεκινήσετε γυμναστήριο ή να ασχοληθείτε με την τέχνη (θέατρο, μουσική, φωτογραφία). Η ικανοποίηση από τέτοιες δραστηριότητες είναι πάντα βοηθητική, καθώς καταρρίπτει την πεποίθηση για αδυναμία δημιουργικότητας.
• Τονώστε τις σχέσεις με τους γύρω σας. Κάποια από τα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι το κλείσιμο στον εαυτό, η απομόνωση και η αντικοινωνικότητα. Ωστόσο, η υποστήριξη από άλλα άτομα είναι πολύ βοηθητική στο να ξεπεραστούν τα συμπτώματα αυτά. Επιδιώξτε να μοιραστείτε τα συναισθήματά σας με τα αγαπημένα σας πρόσωπα, καθώς αυτό θα βοηθήσει τόσο τους άλλους σχετικά με την κατανόηση της κατάστασής σας, όσο και εσάς τους ίδιους, καθώς θα νιώσετε ανακούφιση.
• Βάλτε την άσκηση στη ζωή σας! Φαίνεται ότι η τακτική άσκηση επιδρά στον οργανισμό όπως τα αντικαταθλιπτικά, αυξάνοντας τους νευροδιαβιβαστές στον εγκέφαλο, καθώς και τις ενδορφίνες. Έτσι, μειώνεται το άγχος και η σωματική ένταση. Αν και ίσως σας φανεί ιδιαίτερα δύσκολο να ασχοληθείτε με τη γυμναστική, θυμηθείτε πως εάν γίνει η αρχή σταδιακά θα βγουν στην επιφάνεια τα οφέλη από την άσκηση και σίγουρα θα παρατηρήσετε και βελτίωση στη διάθεσή σας.
• Αλλάξτε τον αρνητικό τρόπο σκέψης σας. Όσο πιο σοβαρά είναι τα επίπεδα κατάθλιψης τόσο δυσκολεύει η παρατήρηση των παραγόντων που ενισχύουν την καταθλιπτική διάθεση. Προσπαθήστε να εντοπίσετε και να καταγράψετε τις αρνητικές σας σκέψεις έτσι ώστε σταδιακά να τις αντικαταστήσετε με άλλες πιο ρεαλιστικές.
• Αναπτύξτε την συναισθηματική νοημοσύνη σας. Τα συναισθήματα πολλές φορές είναι τόσο ισχυρά που μπορούν να επηρεάζουν και να κατευθύνουν σκέψεις και συμπεριφορές. Η ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης θα σας βοηθήσει να γίνετε πιο ευπροσάρμοστοι και δημιουργικοί τόσο στις καλές όσο και στις δύσκολες στιγμές.
Ωστόσο, εάν παρατηρήσετε ότι οι αρνητικές σκέψεις και το καταθλιπτικό συναίσθημα δεν υποχωρούν, μη διστάσετε να ζητήσετε τη βοήθεια ειδικού (ψυχολόγου ή ψυχιάτρου) καθώς θα μπορέσει να σας βγάλει από αυτή τη δύσκολη και πιεστική κατάσταση πιο γρήγορα. Όσο αφήνονται τα συμπτώματα της κατάθλιψης ανεξέλεγκτα τόσο δυσκολότερη καθίσταται και η εξάλειψή τους!