Εάν ναι, τότε ίσως να πάσχεις από Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή!

Τι είναι η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΑΔ), είναι μία ψυχική πάθηση που χαρακτηρίζεται από παράλογες σκέψεις, ιδέες, εικόνες (εμμονές – ιδεοληψίες ή ψυχαναγκασμούς) και οδηγεί τους πάσχοντες σε επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (καταναγκασμούς). Αν και μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και από τη νηπιακή ηλικία, συνήθως εκδηλώνεται είτε μεταξύ 10 – 12 ετών, είτε προς το τέλος της εφηβείας. Φαίνεται πως η κληρονομικότητα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνισή της, δίχως όμως να είναι ξεκάθαροι οι αιτιολογικοί της παράγοντες.

Αν και η διάγνωση πραγματοποιείται μόνο από τον Ψυχίατρο ή Ψυχολόγο, υπάρχουν τρία βασικά στοιχεία που βιώνει το άτομο με ΙΨΑΔ:

1.     Έμμονες σκέψεις – ιδεοληψίες και παρορμήσεις
2.     Καταναγκαστικές συμπεριφορές είτε σε πράγματα που το άτομο προσπαθεί να κάνει, είτε να σκεφτεί
3.     Δυσκολίες στην καθημερινότητα, δυσφορία και έλλειψη χρόνου λόγω των παραπάνω

Οι Ιδεοληψίες είναι έμμονες, «παρεισφρητικές σκέψεις», συνήθως ανεπιθύμητες και μη αποδεκτές από το άτομο, οι οποίες μοιάζουν να είναι έξω από τον έλεγχό του και που του προκαλούν αρνητικά συναισθήματα, όπως φόβο, αηδία και αμφιβολία.

Μερικά παραδείγματα:
·      Μήπως χτύπησα κάποιον με το αυτοκίνητο χωρίς να το καταλάβω;
·      Μπορεί η τσάντα μου να είναι μολυσμένη με μικρόβια
·      Πρέπει να αγγίξω το κομποσκοίνι μου 5 φορές, αλλιώς θα γίνει κάποιο κακό
·      Κι αν έχω καρκίνο;
·      Θα πέσω στις ρόδες του λεωφορείου
·      Θα πρέπει να τα θυμάμαι και να τα ξέρω όλα
·      Μήπως είμαι ομοφυλόφιλος;
·      Μήπως είμαι ανήθικος και διεστραμμένος;
·      Προλήψεις σε σχέση με χρώματα και αριθμούς

Οι καταναγκασμοί είναι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή σκέψεις στις οποίες καταφεύγει το άτομο για να εξουδετερώσει τις ιδεοληψίες ή ενέργειες με τις οποίες αποφεύγει το άτομο να έρθει αντιμέτωπο, ώστε να μην εμφανιστεί η ιδεοληψία.

Μερικά παραδείγματα:
·      Υπερβολική καθαριότητα των χεριών ή διαφόρων αντικειμένων
·      Συχνά τσεκαρίσματα. Το άτομο ελέγχει μήπως έχει βλάψει τον εαυτό του ή κάποιον άλλο
·      Επανάληψη κοινών δραστηριοτήτων (π.χ. ανεβοκατέβασμα σκάλας) ή κινήσεων του σώματος (π.χ. ανοιγοκλείσιμο βλεφάρων)
·      Επανάληψη νοερά λέξεων ή φράσεων, μέτρημα ή προσευχή, ώστε να μη συμβεί κάτι κακό
·      Τοποθέτηση αντικειμένων σε συγκεκριμένη σειρά
·      Αναζήτηση επιβεβαίωσης από τους γύρω του μετά από επανάληψη συγκεκριμένου ερωτήματος που του προκαλεί άγχος

Αντιμετωπίζοντας την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή

Οι πιο αποτελεσματικοί τρόποι αντιμετώπισης της ΙΨΑΔ φαίνεται να είναι ο συνδυασμός Γνωσιακής –  Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας, Φαρμακευτικής αγωγής και υποστήριξης από την Οικογένεια.

Μέσω της Γνωσιακής –  Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας το άτομο ενισχύεται να αντιμετωπίζει τις σκέψεις ως «απλές» και όχι ως σήματα κινδύνου που του προκαλούν άγχος και το κάνουν να πιστεύει ότι είναι κακό άτομο. Όταν έχει μια έμμονη σκέψη, μαθαίνει να παίρνει απόσταση από αυτή και να μην προσπαθεί να διαβεβαιώσει τον εαυτό του. Μέσα από διάφορες ασκήσεις, το άτομο μαθαίνει να μένει «εκτεθειμένο» στο ερέθισμα που του προκαλεί φόβο και άγχος, να μην ενδίδει στην καταναγκαστική συμπεριφορά και τελικά να επιτυγχάνει αυτό που ονομάζουμε «εξοικείωση».

Η Φαρμακευτική Αγωγή που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της ΙΨΑΔ συνήθως στοχεύουν στην αύξηση της σεροτονίνης και κατ’ επέκτασιν στην καλύτερη λειτουργία του εγκεφάλου.

Ο ρόλος της Οικογένειας κρίνεται καθοριστικός, καθώς άθελά της μπορεί να ενισχύει και να διαιωνίζει την εμφάνιση των συμπτωμάτων της ΙΨΑΔ. Συχνά, τα άτομα που πάσχουν από ΙΨΑΔ επιζητούν επίμονα από τους οικείους τους διαβεβαιώσεις σε σχέση με τις σκέψεις ή συμπεριφορές τους, ενώ καταναλώνουν πολύ χρόνο σε τελετουργίες, γεγονός που επηρεάζει τον ελεύθερο χρόνο ολόκληρης της οικογένειας. Ως αποτέλεσμα, οι συγγενείς σπεύδουν να ικανοποιήσουν τις καταναγκαστικές συμπεριφορές των οικείων τους, είτε για να γλιτώσουν χρόνο, είτε γιατί δεν αντέχουν να τους βλέπουν να υποφέρουν.

Τι να κάνετε για να βοηθήσετε τους οικείους σας

·      Αποφύγετε να συμμετέχετε στον καταναγκασμό (π.χ. να του τινάζετε κάθε βράδυ πριν ξαπλώσει τα σεντόνια, να περνάτε με χλωρίνη κάθε μέρα το πάτωμα)
·      Μην ενισχύετε την αποφυγή (π.χ. να αφήνετε τα πράγματα όπως θέλει στο σαλόνι, χωρίς να μετακινείτε τα αντικείμενα, γιατί δεν το αντέχει)
·      Αποφύγετε τις διαβεβαιώσεις (π.χ. έπλυνα αρκετά καλά τα χέρια μου, ώστε να πάω να ξαπλώσω;)
·      Μην κάνετε αλλαγές στο πρόγραμμα και τις συνήθειες της οικογένειας (π.χ. να πλένεστε σε διαφορετικό μπάνιο, να μην καταναλώνετε τροφές που θέλει να τρώει μόνο το άτομο με ΙΨΑΔ).
·      Μην επιστρέφετε προκειμένου να κάνει το άτομο διάφορα τσεκαρίσματα (π.χ. εάν κλείδωσε)

Η ΙΨΑΔ αναπτύσσεται ως ένας τρόπος αντιμετώπισης των στρεσογόνων καταστάσεων. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι ένας ψεύτικος φίλος και η ζωή σου θα είναι πολύ καλύτερη χωρίς αυτόν!

Tags: Ψυχοθεραπεία, Αναβλητικότητα, Ψυχοθεραπευτής