Η Ηρωοποίηση ενός Εγκληματία
Η ιστορία της κοινωνίας μας είναι γεμάτη από παραδείγματα εγκληματιών οι οποίοι αντιμετωπίστηκαν ως ήρωες από μια μερίδα του πληθυσμού. Άνθρωποι οι οποίοι έγιναν δολοφόνοι, πολλές φορές βασανίζοντας τα θύματά τους, προκαλώντας πόνο, εξευτελισμό και απίστευτο φόβο προτού τους στερήσουν την ίδια τους τη ζωή, αντιμετωπίστηκαν με επιείκεια και συμπάθεια από την κοινή γνώμη, ανατρέποντας κάθε ηθική βάση σχετικά με την διάπραξη ενός εγκλήματος.
Ποια μπορεί να είναι η εξήγηση για ένα τέτοιο φαινόμενο;
Ορισμένα κινήματα αναπτύσσονται όταν ο δράστης παρουσιάζεται ως θύμα ευρύτερης κοινωνικής αδικίας ή όταν η πράξη του μπορεί να ερμηνευτεί ως μια ακραία μορφή κοινωνικής διαμαρτυρίας. Εάν, δηλαδή, το έγκλημα ερμηνευτεί ως «αντίσταση» απέναντι στο «διεφθαρμένο» και «άδικο» σύστημα, ο δράστης μπορεί να ιδωθεί από κάποιους ως «ήρωας-εκδικητής του συστήματος».
Σε άλλες περιπτώσεις, ο ρόλος των Μέσων Κοινωνικής Ενημέρωσης κρίνεται καθοριστικός. Μια θετική αφήγηση για τον εγκληματία, που πλαισιώνεται από κολακευτικές φωτογραφίες και άρθρα τα οποία εστιάζουν σε συγκεκριμένες πληροφορίες, όπως παραδείγματος χάριν οι συνθήκες που οδήγησαν τον δράστη στην τέλεση του εγκλήματος ή ο υποτιθέμενος συμβολισμός της αυτοδικίας, μπορεί τελικά να υπερκαλύψει την πραγματικότητα για το έγκλημα.
Άλλες φορές πάλι, ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι εστιάζουν σε μια λεπτομέρεια, όπως η εμφάνιση, μπορεί να παρασύρει την προσοχή μακριά από την ουσία των πράξεων ενός ατόμου. Αυτό θυμίζει το "φαινόμενο της πεταλούδας" όπου μικρές λεπτομέρειες σε μια αρχική κατάσταση μπορούν να επηρεάσουν το τελικό αποτέλεσμα. Έτσι, όπως το κούνημα των φτερών της πεταλούδας μπορεί να προκαλέσει κάπου στον κόσμο έναν τυφώνα, έτσι και μια μικρή λεπτομέρεια, όπως η ελκυστικότητα στην εμφάνιση ενός δράστη, μπορεί να οδηγήσει σε αλυσιδωτά κοινωνικά φαινόμενα, η έκταση των οποίων δεν ξέρουμε που μπορεί να φτάσει: φωτογραφίες, αφίσες, κίνημα υπέρ της αθώωσης βασισμένο στην εμφάνιση, μαζικές εκδηλώσεις αγάπης, γράμματα υποστήριξης, ανατροπή της ηθικής μιας ολόκληρης κοινωνίας.
Είναι πράγματι αλήθεια πως το χάρισμα της φυσικής ομορφιάς προκαλεί μια ισχυρή πρώτη εντύπωση που επηρεάζει τη συνολική εκτίμηση του ατόμου, καθώς οι όμορφοι άνθρωποι θεωρούνται καλύτεροι σύντροφοι λόγω των γενετικών πλεονεκτημάτων που αντιλαμβανόμαστε ασυνείδητα, ακόμα και όταν οι πράξεις τους είναι ηθικά καταδικαστέες.
Σύμφωνα με το «Halo Effect» («Φαινόμενο του Φωτοστέφανου»), τείνουμε να αποδίδουμε περισσότερα θετικά χαρακτηριστικά στους όμορφους ανθρώπους, ακόμα και αν αυτά δεν δικαιολογούνται. Υπάρχει, δηλαδή, μια διαδεδομένη τάση να βλέπουμε τους όμορφους ανθρώπους ως θύματα περιστάσεων ή ως ανθρώπους με τραυματικές ιστορίες, δικαιολογώντας τους και αντιμετωπίζοντάς τους με μεγαλύτερη συμπάθεια. Σε γενικές γραμμές, η ανεκτικότητα είναι μεγαλύτερη προς όσους θεωρούνται κοινωνικά «επιθυμητοί», ενώ σε περιπτώσεις εγκληματιών, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ανοχή, επιείκεια ή την ψευδαίσθηση ότι αυτό το πρόσωπο «δεν μπορεί να είναι τόσο κακό».
Το γεγονός ότι η κοινωνία τείνει να εξιδανικεύει την εμφάνιση ακόμα και σε ακραίες περιπτώσεις, όπως η τέλεση εγκλημάτων, προκαλεί ερωτήματα για την υποκειμενικότητα της ηθικής κρίσης και την επίδραση της εικόνας στην αξιολόγηση της ανθρώπινης αξίας, καθιστώντας μείζονος σημασίας την ανάγκη για τη χρήση φίλτρων στην αξιολόγηση των πληροφοριών στις οποίες εκτιθέμεθα όχι μόνο καθημερινά, αλλά και σε αφθονία μέσα από το διαδίκτυο και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.