Πώς Μιλάμε στα Παιδιά για τον Πόλεμο

war

Το τελευταίο διάστημα τα παιδιά έχουν έρθει σε επαφή με ένα ακόμα τραυματικό γεγονός, αυτό του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Οι βίαιες εικόνες που κατακλύζουν καθημερινά τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, δεν θα μπορούσαν παρά να δημιουργήσουν απορίες, αλλά και μια σειρά από ποικίλα συναισθήματα στα παιδιά κάθε ηλικίας.

Οι γονείς, ανεξαρτήτως πεποιθήσεων, καλούνται να βοηθήσουν το παιδί τους να διαχειριστεί ουσιαστικά μια κρίση. Ο όρος κρίση μπορεί να έχει ποικίλες έννοιες σε μια κοινωνία, νοώντας οικονομικά, περιβαλλοντικά, κυβερνητικά και εκπαιδευτικά προβλήματα. Βασική αιτία αυτής της κατάστασης αποτελεί κάποιο αγχογόνο ή επικίνδυνο γεγονός, ενώ καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει και η υποκειμενική αντίληψη και ερμηνεία του ατόμου για το γεγονός αυτό.

Ο πόλεμος, θα μπορούσε να ενταχθεί στις λεγόμενες
περιστασιακές ή τυχαίες κρίσεις, οι οποίες ορίζονται ως γεγονότα με απροσδόκητη φύση. Πιο συγκεκριμένα, οι περιστασιακές κρίσεις χαρακτηρίζονται για το αιφνίδιο του χαρακτήρα τους και για το ότι αλλάζουν σημαντικά την κατάσταση της ζωής των θυμάτων τους. Ξεσπούν από το πουθενά, θέτουν τα άτομα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και συνήθως επηρεάζουν ολόκληρη την κοινότητα. Μάλιστα, τις περισσότερες φορές καταλήγουν στην απώλεια κάτι πολύτιμου, είτε προσώπου είτε αντικειμένου, που μέχρι πρότινος θεωρείτο δεδομένο.

Η κατάσταση κρίσης συνεπάγεται
έντονη αναστάτωση, ενόχληση, άγχος, αποδιοργάνωση και ανισορροπία. Το άτομο νιώθει ότι η ζωή του έχει αλλάξει ριζικά και αυτό του προκαλεί εξαιρετική ψυχολογική δυσφορία, η οποία απαιτεί άμεση αποφόρτιση. Έτσι, το άτομο αρχίζει να αναζητά νέες στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων, προκειμένου να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Ωστόσο, αν και σε κάποιους η κρίση οδηγεί σε περαιτέρω ωρίμανση, προσαρμοστικότητα και ενδυνάμωση, σε κάποιους άλλους προκαλεί πλήρη αποδιοργάνωση και διάλυση, με αποτέλεσμα να βάλλεται η καθημερινή τους λειτουργικότητα. Αυτός ακριβώς είναι και ο ψυχολογικός κίνδυνος μιας κρίσης.

Οι γονείς είστε οι πλέον αρμόδιοι μεταφέρετε στα παιδιά σας, ανάλογα με το γνωστικό και αναπτυξιακό τους επίπεδο, έγκυρες πληροφορίες, επεξηγώντας τους τα όσα μπορεί να έχουν ακούσει είτε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, είτε από τους συνομηλίκους τους.
Τι μπορείς να κάνεις:

- Διερεύνησε τι γνωρίζει ήδη το παιδί για τον πόλεμο. «Τι λένε οι φίλοι σου για τον πόλεμο;», «Έχεις ακούσει κάποιους ενήλικες να συζητούν για το θέμα αυτό;». Με αφορμή νέα γεγονότα που συμβαίνουν, ενίσχυσε τη συζήτηση με ερωτήσεις, όπως: «Τι πιστεύεις για αυτά τα γεγονότα;», «Για ποιο λόγο μπορεί να συνέβησαν;», «Πώς θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί;»

- Δώσε στο παιδί τις πληροφορίες που έχει ανάγκη να λάβει. Απάντησε σε αυτά που σε ρωτάει με ειλικρίνεια και σαφήνεια, δίχως να παρέχεις υπερ-πληροφόρηση. Το να προσπαθήσεις να το κρατήσεις μακριά από τα γεγονότα, είναι πιθανό να το επιφορτίσει με επιπρόσθετη ανησυχία. Ο στόχος είναι το παιδί να νιώθει ενημερωμένο, με πληροφορίες που βασίζονται σε έγκυρες πηγές

- Ενίσχυσέ το να εκφράσει ελεύθερα τις απορίες και τους φόβους του. Δώσε έμφαση στο να καταλάβεις γιατί το παιδί ρωτάει αυτό που ρωτάει. Βοήθησέ το ώστε να μη νιώθει ένοχο σε περίπτωση που φοβάται και πως είναι φυσιολογικό μπροστά στο «άγνωστο» να είμαστε όλοι φοβισμένοι και ανήσυχοι τόσο για τον εαυτό μας, όσο και για τους αγαπημένους μας

- Περιόρισε το δικό σου άγχος. Ως γονιός λειτουργείς ως πρότυπο συμπεριφοράς για το παιδί σου. Το καλύτερο που θα μπορούσες να κάνεις είναι να του δείξεις πως αντιμετωπίζεις με ψυχραιμία και λογική την κατάσταση που επικρατεί. Στο πλαίσιο αυτό είναι πιθανό να χρειαστεί να επεξεργαστείς τις δικές σου αγωνίες, ώστε να μην περνούν αντιφατικά μηνύματα στο παιδί. Μην ξεχνάς πως τα παιδιά αντιλαμβάνονται εξαιρετικά τόσο τα λεκτικά, όσο και τα μη λεκτικά μηνύματα!

- Να είσαι ειλικρινής. Σε περίπτωση που δεν έχεις απάντηση στο ερώτημα που σου τίθεται, παραδέξου πως ακόμα και οι ενήλικες δεν τα ξέρουμε όλα. Οι μπερδεμένες απαντήσεις μπορεί να προκαλέσουν περαιτέρω σύγχυση στο παιδικό μυαλουδάκι

- Δείξε στο παιδί σου συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους μπορεί να βοηθήσει. Τα παιδιά νιώθουν περισσότερο χρήσιμα, παρά αβοήθητα, όταν προσφέρουν, ενώ παράλληλα οι πράξεις προσφοράς θα τα βοηθήσουν στην συναισθηματική τους ενδυνάμωση

- Προστάτευσε το παιδί σου από βίαιες και σκληρές εικόνες. Ειδικά στα παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας, προσπάθησε να μεταφέρεις εσύ την πληροφορία και όχι τα ΜΜΕ, τονίζοντάς τους ταυτόχρονα πως ο πόλεμος βρίσκεται μακριά. Σκέψου ότι διηγείσαι μια ιστορία όπου «κάποιοι στρατιώτες κάνουν επίθεση ώστε να κάνουν δική τους μια άλλη χώρα και όλος ο κόσμος νιώθει λύπη και αγωνία για το γεγονός αυτό»

- Δίνε στο παιδί θετικές διαβεβαιώσεις και φρόντισε να μείνει σταθερή η καθημερινή του ρουτίνα. Επικεντρώσου σε όλα όσα το παιδί μπορεί να ελέγξει, όπως το καθημερινό του πρόγραμμα, καθώς με τον τρόπο αυτό ενισχύεται το αίσθημα της ασφάλειας και της κανονικότητας, ενώ παράλληλα μειώνεται η ανάγκη του να ζητά την επιβεβαίωσή σου για το ότι όλα θα πάνε καλά στο μέλλον

Τα παιδιά έχουν τα δικά τους άγχη και υπαρξιακές αναζητήσεις τα οποία βγαίνουν στην επιφάνεια ακόμη πιο συχνά όταν έρχονται σε επαφή με ένα αναπάντεχο και τρομακτικό γεγονός. Οι λανθασμένοι χειρισμοί από εμάς τους ενήλικες, μπορεί να εντείνουν αυτούς τους φόβους, καθώς και το αίσθημα ανασφάλειας. Ωστόσο, τα παιδιά είναι εξαιρετικά ανθεκτικά και προσαρμοστικά, ακόμα και μπροστά σε μια μεγάλη κρίση, αρκεί να τα καθοδηγήσουμε σωστά, μένοντας δίπλα τους με αγάπη, φροντίδα και ψυχραιμία…